Neem contact op
Postbus 115
4300 AC  Zierikzee

ZIERIKZEE-MONUMENTENSTAD


dossier: de Vaete

Zierikzee telt nog twee oude drinkplaatsen voor vee, in Zeeland ookwel Vate genoemd. De Varreput aan de Balie en de Vaete (Zeeuws voor Vate) aan de Korte Bobelstraat en aan de voet van de Nobelpoort. De Vaete, die wat verscholen ligt tussen het groen is in het voorjaar het domein van de kikkers, padden, salamanders, libelles enz.
De Vaete was vrijwel volledig aan het zicht onttrokken door overmatig begroeiing. De put, een soort grote vijver, ligt bij de Nobelpoort binnen de stadswal. Aan twee kanten wordt het begrensd door tuinen en aan de zijde van het Slingerbos door een muur. De put wordt gevoed door hemelwater. De bodem is gemetseld en een overloop naar de stadsgracht zorgt ervoor dat de waterspiegel niet te hoog stijgt. 
Vroeger lag de Vaete tegen de stadswal aan, waarop de stadsmuur stond. Die wal is in de eerste helft van de negentiende eeuw afgegraven. De ligging van de put zegt waarschijnlijk iets over de bestemming.
OUDERDOM
De put dateert waarschijnlijk al van voor 1660, want op een afbeelding van de getekende stadsplattegrond van Zierikzee van atelier Zacharias Roman uit 1660 staat de put al afgebeeld. Het was vroeger beslist nodig om binnen de poort een soort waterreservoir te hebben. Mochten de poorten gesloten worden voor langere tijd, in geval van een belegering bijvoorbeeld, dan was dit de plek waar water kon worden gehaald. 
Er tegenover staat 'de Roskam'. Het pand waar in het verleden een boerderij, garage Goedbloed, dansschool Janvier en laatst de bioscoop Fizi in gehuisvest waren, was vroeger een herberg, voorzien van een paardenstalling. Kwam er een koetsje binnen de stadspoort dan kon de eigenaar zich laven in de herberg en het paard zijn dorst lessen aan de drinkput. 

In de twintigste eeuw werd de put nauwelijks gebruikt om het vee te drenken. Er woonden voor de Watersnoodramp van 1953 vier boeren in de Nobelstraat, die allen koeien hielden. Hun weilanden bevonden zich buiten de poort. 's Morgens werd het vee daar naartoe gebracht en 's avonds weer opgehaald. In de wei was er meestal wel een mogelijkheid voor het vee om te drinken. Van de Vaete werd nauwelijks gebruik gemaakt. 
Een andere functie van de put zou kunnen zijn geweest als watervoorraad in geval van brand. Vroeger was blussen een kwestie van emmers met water aan elkaar doorgeven. 
VERWAARLOOSD:
Op dit moment ziet de put er verwaarloosd uit. Klinkers van het talud naar het water liggen los en de muurtjes brokkelen af. De laatste jaren heeft er geen onderhoud meer plaatsgevonden. Na de Watersnoodramp is de put wel wat opgeknapt, maar daarna schijnt de gemeente Zierikzee en later gemeente Schouwen-Duiveland, de belangstelling ervoor te hebben verloren. 

Begin jaren tachtig van de vorige eeuw heeft het onderwerp restauratie van de Vaete nog wel de politieke agenda gehaald en werd er een geldbedrag op de begroting gezet, maar daar bleef het bij.

10-03-2018: In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen hebben wij via social media (facebook, twitter en instagram) meerdere malen het navolgende bericht geplaatst:
“Welke politieke partij zet zich de komende 4 jaar wél in voor de Vaete #Zierikzee? www.Zierikzee-Monumentenstad.nl/dossier-de-vaete #GR2018"

Ondanks de raadsleden en politieke partijen onze media volgen nog geen reactie ontvangen.

29-04-2018: e-mail gestuurd aan de gemeente Schouwen-Duiveland:
"Graag brengen wij u de erbarmelijke staat van het monument 'de Vaete' onder uw aandacht.".

09-09-2018: e-mail gestuurd aan de gemeente Schouwen-Duiveland:
"Graag brengen wij u wederom de erbarmelijke staat van het monument 'de Vaete' onder uw aandacht. We hebben van u nog geen reactie mogen ontvangen.".

05-11-2018: e-mail gestuurd aan de gemeente Schouwen-Duiveland:
"Helaas hebben wij nog geen antwoord gehad op onze vraag. Wilt u zo vriendelijk zijn hierop te reageren?"

13-11-2018: e-mail ontvangen van de gemeente Schouwen-Duiveland:
"Na de uitvoering van de door u wellicht vernomen aanstaande restauratie van het Blauwe bolwerk aanstaand voorjaar gaan wij aan de slag met de put bij de Nobelpoort.

Er ligt een globaal restauratieplan en globale raming van restauratie van dit object. Helaas heeft dit object alleen een gemeentelijke monumentale status, waardoor voor financiering van het plan een voorstel zal moeten doen aan de gemeenteraad om dit op te nemen in de begroting. Dit object is niet in een reguliere onderhoudsvoorziening opgenomen, evenals het blauwe bolwerk trouwens, welke weer wel een rijks monumentale status heeft, vandaar de grote subsidie voor restauratie.
Wellicht kunnen wij voor een financiële bijdrage voor de uitvoeringskosten ook een beroep doen op uw stichting?"

25-11-2018: e-mail gestuurd aan de gemeente Schouwen-Duiveland:
"Blij te horen dat er een voornemen is om 'de Vaete' te restaureren.
Helaas hebben wij niet de geldelijke middelen om te kunnen bijdragen in de uitvoeringskosten."
14-02-2020: e-mail gestuurd aan de gemeente Schouwen-Duiveland:
"Kunt ons aangeven wat de stand van zaken is in de voorbereidingen van de restauratie van 'de Vaete' in Zierikzee?" 

18-02-2020: e-mail ontvangen van de gemeente Schouwen-Duiveland:
"De uitvoering van het Bolwerk is door omstandigheden doorgeschoven, momenteel zijn we volop in
uitvoering en hopen we aan het eind van de zomer daarmee gereed te zijn. Vervolgens is het, zoals eerder aan u aangegeven, de bedoeling de Vaete inhoudelijk weer op te pakken.
Hierbij moet wel de kanttekening worden gemaakt dat op zoek naar budget gegaan zal moeten worden omdat de financiële middelen momenteel zeer beperkt zijn. We doen daarom ook geen toezegging over wanneer de verwachting is dat de Vaete in uitvoering zal worden gebracht."

20-05-2021: In overleg met de gemeente is dit punt aangehaald. Er wordt geïnformeerd bij de betreffende afdeling naar de stand van zaken. Mogelijk dat de Vaete als Rijksmonument bestempeld kan worden waarna subsidie voor herstel aangevraagd kan worden.

15-07-2021: In overleg met de gemeente wordt aangegeven dat er nog steeds onderzoek plaatsvindt om de Vaete aan te wijzen als rijksmonument. Voorstel is om de Vaete als monument bij de Nobelpoort te trekken, waarna subsidie aangevraagd kan worden. Dit duurt mogelijk nog tot eind 2021 tot er meer bekend is.
artikel geplaatst op 11-05-2013
laatst gewijzigd op 15-07-2021

Share by: