Neem contact op
Postbus 115
4300 AC  Zierikzee

ZIERIKZEE-MONUMENTENSTAD


zuidwellebrug

Zuidwellebrug met auto. foto: Zierikzee-Monumentenstad.nl
De Zuidwellebrug over de zoute gracht (Zuidwelle). Een brug daterend uit 1783 met 7 bogen. Martinus Phernambucq kreeg betaald voor de stenen en Marinus Lookman voor de daadwerkelijke bouw van de brug.
De eerste vaste brug werd gemaakt in 1670; voordien was er een ophaalbrug. In 1784 is de brug echt gebouwd zoals hij nu nog is. Dat is in de stadsrekeningen terug te vinden. De bijbehorende eenvoudig uitgevoerde poort werd, in opdracht van het stadsbestuur, afgebroken in 1842, tegelijk met de bescheiden Westpoort, omdat de Fransen de stadsverdediging wilden moderniseren en het meeste gevaar vanuit zee te verwachten was. Daarom werden de Havenpoorten, de Nobelpoort en ook de Bagijnepoort fors uitgevoerd. Op de plaats van de afgebroken poorten werden aan weerszijden wachthuisjes geplaatst, die door een hekwerk aan elkaar verbonden konden worden. In 1867 werden ook deze voor afbraak verkocht. Eind 1869 volgde de afbraak van de Hoofdpoort. In 1849 en volgende jaren verdwenen de stadsmuren. 
De Zuidwellebrug werd in 1954 en 1997 gerestaureerd. De Westbrug met zijn 3 bogen dateert van kort na de Franse tijd en in 1974 aan weerszijden verbreed en vernieuwd, is de schakel tussen het stadscentrum en plan West (Poortambacht).
Zuidwellebrug met schrikhek. foto: Zierikzee-Monumentenstad.nl
SCHEUREN
Op 22 juni 2017 werden er ernstige scheuren ontdekt in Zuidwellebrug, waarschijnlijk ontstaan door vocht en het zware vrachtverkeer wat over deze brug dit deel van de binnenstad inrijdt.
Vanaf 23 juni 2017 werd de brug voor personenauto's en vrachtverkeer afgesloten om dit rijksmonument niet verder te beschadigen. 

Naar aanleiding van de vondst werd ook de Westbrug onderzocht, maar daar zijn geen mankementen bij aangetroffen.
RESTAURATIE
De ruim twee eeuwen oude Zuidwellebrug zou voor eind van 2018 worden gerenoveerd. 
Echter, nadere inspectie heeft uitgewezen dat de brug er slechter aan toe is dan gehoopt en een ingrijpende opknapbeurt noodzakelijk is. Het metselwerk van de boogbrug is erg slecht. Met name het voegwerk is zo verpulverd, dat de stenen zijn komen los te zitten en eruit dreigen te vallen. Dit laatste is zeer waarschijnlijk het gevolg van het zout, wat na de watersnoodramp van 1953 is achtergebleven in de constructie. Daardoor is de draagkracht van de brug een heel eind verdwenen. 

Burgemeester en Wethouders hebben aangegeven dat na de renovatie de Zuidwellebrug dichtblijft voor (vracht)auto's. Vanaf het moment dat de brug is afgesloten heeft deze situatie amper voor klachten gezorgd. De afsluiting draagt bovendien bij aan het autoluw maken van de binnenstad.
Zuidwellebrug, bogen. foto: Zierikzee-Monumentenstad.nl
KOSTEN
Op 07 mei 2019 werd gemeld dat de restauratie van de Zuidwellebrug flinke vertraging oploopt. Onlangs is duidelijk geworden dat de provincie 70 procent van de restauratiekosten betaalt. Nu moet de gemeenteraad instemmen met het betalen van de andere 30 procent, en pas dan komt er een omgevingsvergunning voor de restauratie. Omdat het een Rijksmonument betreft, zitten er strengere voorwaarden aan deze vergunning vast. Wat deze exact zijn, wordt momenteel uitgezocht. Pas dan is duidelijk wanneer de restauratie op zijn vroegst gereed is.

Het kost ruim een miljoen om de Zuidwellebrug te restaureren. De kosten zitten vooral in de aankoop van dezelfde oude stenen voor de brug. Ook moet ter plaatse de waterstand worden verlaagd om zo diep mogelijk te kunnen restaureren. Het wegpompen van dit water brengt volgens de gemeente ook aardig wat kosten met zich mee. Daarna volgt een lastige klus: de brug moet steen voor steen worden afgebroken en ook steen voor steen weer worden opgebouwd. Bovendien is de bouw moeilijk moeilijk bereikbaar, aangezien er vanaf het water dient te worden gewerkt, wat ook weer invloed heeft op de bouwkosten.
AFSLUITING
De Zuidwellebrug is met ingang van 28 oktober 2019 afgesloten voor alle verkeer. Om te zorgen dat de wijk goed bereikbaar blijft kunnen fietsers en voetgangers gebruik maken van de dam in de gracht om vanuit de Zuidwellestraat naar de Laan van St Hilaire te komen en andersom. Ten behoeve van de veiligheid zijn er extra maatregelen genomen en de tijdelijke verkeersborden aangepast.
Waarom nu afgesloten
De omgevingsvergunning voor de restauratie van de brug is nog niet gereed. Dit wordt veroorzaakt door nieuwe eisen op het gebied van stikstofuitstoot (PAS) van voer- en werktuigen en de “PFAS problematiek” (een stofje waarvan pas ontdekt is dat dit mogelijk erg schadelijk is). De gemeente moet eerst aantonen dat dit stofje niet in de grond zit voordat ze de grond die gebruikt wordt mogen transporteren. Het gemeentebestuur is verantwoordelijk voor de veiligheid en heeft besloten op advies van deskundigen de brug af te sluiten met bouwhekken.
Voorkomen zoekverkeer
De Zuidwellebrug was al afgesloten voor motorvoertuigen. Desondanks reden veel (buitenlandse) automobilisten ondanks de aangebracht aanwijsborden de wijk in. Dit gebeurt omdat mensen dit nog gewend waren of de aanwijsborden niet gezien worden. Wellicht vallen die te weinig op of gebruiken mensen een verouderde routeplanner.
De gemeente wil dit zoekverkeer in de wijk Buzee (Buijsse) verminderen. Daarom worden extra grote aanwijsborden geplaatst op de Balie. Deze borden gelden niet voor bestemmingsverkeer, zoals bewoners en ondernemers.
RAADSVOORSTEL
Op 13 december 2019 werd door wethouder van Burg het raadsvoorstel Meerkosten Zuidwellebrug Zierikzee ingediend. Het voorstel betrof: 
1. In te stemmen met verhoging krediet Herstel Zuidwellebrug met € 180.000;
2. De dekking van de extra kapitaallasten (gemiddeld € 4.371) betrekken bij de uitwerking van de
bestuursopdracht budgettaire ruimte.

Oorspronkelijk had de aannemer gerekend met het gedeeltelijk droog zetten van de brug met gronddammen. De grond was direct beschikbaar en goedkoop. Achteraf bleek dat de grond te vervuild was om te kunnen gebruiken. Bij gebruik van gronddammen is de overlast met aanvoer van vrachtauto's ook erg groot. Na uitvoering moet deze grond ook worden afgevoerd met weer dezelfde onveilige verkeerssituatie. Gronddammen waren uiteindelijk voor het waterschap niet bespreekbaar omdat de grond (slib) in de gracht vervuild is en de menging met de grond van de gronddam levert een heel grote hoeveelheid grond op die door de menging allemaal vervuild is.
Hierna is de optie uitgewerkt met gebruik van damwanden als afscherming. Na overleg en rekenwerk is deze optie beter en goedkoper dan het gebruik van gronddammen.
Er worden nu aan weerszijden van de brug 2 rijen stalen damwanden aangebracht met schone grond ertussen voor de stevigheid. Deze zijn zo stevig dat er een kraan overheen kan rijden omdat een kraan vanaf de kant van de rotonde niet bij het achterste deel kan komen en dus over de versterkte damwanden moet kunnen rijden.
Dit is een tijdrovende en dure klus die voor 60% de meerkosten vertegenwoordigd. 
De stikstofberekening heeft aangetoond dat de gemeente met deze methode beneden de kritieke grens blijft.

Verkeersmaatregelen
De gemeente heeft voor de omleiding voor voetgangers en fietsers extra maatregelen moeten nemen op de tijdelijke dam in de gracht en de Houwersweg om een veilige doorgang te waarborgen. Dat betekent extra betonplaten, markering, barriers, bebording en verlichting.

Bespreekstuk raadsvergadering 30 januari 2020
30-01-2020:
Tijdens de gemeenteraadsvergadering wordt door verschillende fracties zorgen geuit over de hoge (meer)kosten het het herstel van de Zuidwellebrug met zich meebrengt.

Wethouders Jacqueline van Burg reageert op de zorgen vanuit de Raad over hoe zo'n proces gaat en dat je tegen veel onzekerheden aankijkt. Zij deelt ook die zorgen. Zij benadrukt dat de brug na herstel niet zo maar een 'fiets-voetbruggetje' wordt, maar dat het een heel bijzonder Rijksmonument is. Het herstel kan niet worden uitgesteld omdat de brug in een zeer slechte staat is. 
Uitstel zou voor nog hogere kosten zorgen. Of er tijdens de werkzaamheden meer geld bij moet is nog niet te zeggen omdat het toch een renovatie is. 

Het raadsvoorstel Meerkosten Zuidwellebrug Zierikzee is na stemming door de Raad aangenomen.

27-02-2020: In het archief van het gemeentehuis in Zierikzee liggen allerlei tekeningen op tafel waar de Zuidwellebrug door de eeuwen heen op staat afgebeeld. Eerst helemaal van hout gemaakt, daarna met een stenen onderkant, totdat uiteindelijk de brug geheel van steen werd gebouwd.
Zuidwellebrug
"Op een panorama uit 1656 van de stad Zierikzee zien we helemaal rechts in de hoek de Zuidwellebrug", vertelt Mostert. "Toen nog helemaal van hout gemaakt en met een ophaalmechanisme. Op de volgende afbeelding uit 1696 zien we al heel duidelijk dat de pijlers van de brug zijn vervangen door steen. De bovenkant is dan nog van hout."
Zuidwellebrug
"Op een prent uit 1750 zien je heel duidelijk dat het inmiddels een gehele stenen brug is, met bogen", vervolgt Mostert. "In 1784 is de brug echt gebouwd zoals hij nu nog is. Dat is in de stadsrekeningen terug te vinden. Martinus Phernambucq kreeg betaald voor de stenen en Marinus Lookman voor de daadwerkelijke bouw van de brug. Naarmate het motorisch verkeer toenam en over de Zuidwellebrug denderde, zag je de brug heel snel achteruit gaan", aldus Mostert. "Het steenwerk viel er letterlijk uit. In 1955 is de brug aangepakt. In 1997 is de brug vervolgens nog een keer gerestaureerd en nu is het dus weer nodig."
04-04-2020: Bekendmaking vanuit de gemeente:
Binnenkort start Bouwbedrijf van de Linde in opdracht van de gemeente Schouwen-Duiveland met de renovatie van de Zuidwellebrug. De renovatie is een zorgvuldig karwei. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed eist dat de ‘nieuwe’ brug er na de renovatie er hetzelfde uit komt te zien als de ‘oude’ brug.

BOUWKUIP
Voordat de daadwerkelijke renovatie start, wordt een deel van de gracht droog gezet. Dit gebeurt door het maken van een bouwkuip. Aan beide kanten van de brug worden damwanden geplaatst, waarna het water uit de bouwkuip wordt gepompt. Voor deze klus schakelt Bouwbedrijf van de Linde Van der Straaten Aannemingsmaatschappij B.V. in.

RENOVATIE
Nadat de bouwkuip droog is gezet, wordt de brug steen voor steen afgebroken met uitzondering van de fundering en de onderste paar lagen stenen. De manier waarop de brug is opgebouwd, wordt nauwkeurig vastgelegd. Daarna wordt de brug weer opgebouwd. Dit gebeurt deels met oude en deels met nieuwe materialen.

PLANNING
Op maandag 9 maart wordt gestart met het maken van de bouwkuip. Na ongeveer drie weken is de bouwkuip gereed en wordt begonnen met het wegpompen van het water. Daarna wordt gestart met het afbreken van de ‘oude’ brug. Naar verwachting wordt vanaf eind juni de brug weer opgebouwd. De werkzaamheden zijn naar verwachting in januari 2021 afgerond.

BEREIKBAARHEID
De achterliggende wijk Buijse/Buzee blijft voor fietsers en voetgangers tijdens de renovatie van de Zuidwellebrug bereikbaar via de tijdelijke bouwweg over de Houwersweg.

Deze route is echter op twee momenten niet beschikbaar. Namelijk gedurende drie weken tijdens het maken van de bouwkuip, aan het begin van de werkzaamheden, en gedurende drie weken tijdens het afbreken van de bouwkuip, aan het einde van de werkzaamheden.

Er worden dan damwanden aangebracht of verwijderd. Dit gebeurt met zeer groot materieel. Daarom is het uit veiligheid absoluut niet toegestaan om dichtbij de werkzaamheden te komen.

AFSLUITING EN OMLEIDING
Concreet betekent dit dat de toegang tot de wijk Buijse/Buzee via de Houwersweg vanaf maandag 9 maart gedurende minimaal drie weken voor al het verkeer is afgesloten. Daarna gaat de toegang voor fietsers en voetgangers weer open.
Gedurende deze periode adviseren we bewoners en bezoekers van de wijk Buijse/Buzee te kiezen voor de route via de Weststraat.

Fietsers en voetgangers komende vanuit de richting van het busstation aan de Grachtweg of de wijk Malta worden omgeleid. Fietsers volgen een omleiding via de grote rotonde Nieuwe Koolweg (N59)/Grachtweg/Lange Blokweg, langs de Nieuwe Koolweg (N59) richting de verkeerslichten aan de Laan van Sint Hilaire. Voetgangers worden omgeleid over het voetpad langs de Nieuwe Koolweg (N59) en het parkeerterrein van het gemeentehuis.

VRAGEN?
Hebt u een vraag? Dan kunt u terecht bij Jan den Hollander van Bouwbedrijf van de Linde. Hij is bereikbaar op telefoonnummer 06 – 51 59 05 12 of per e-mail
16-05-2020: Zuidwellebrug wordt met beleid gesloopt en daarna zorgvuldig opgebouwd. De brug wordt niet in zijn geheel afgebroken, maar gesloopt tot op stabiel en stevig metselwerk. Daarna wordt de brug in zijn oude vorm en met steen zoals het vroeger was, zo veel mogelijk in dezelfde vorm teruggebouwd, met natuur- en baksteen. Bakstenen worden zoveel mogelijk hergebruikt, waarschijnlijk zo'n 10 %. De rest wordt speciaal gebakken en bijgeleverd.
Op dit moment is nog niet duidelijk hoe de staat van de fundering is bij de landhoofden, waar de brug met wal is verbonden. De houten fundering ziet er verder goed uit, maar bij de landhoofden moet verder onderzoek gedaan worden".
Zuidwellebrug Omroep Zeeland

De brug werd op 17 december 2020 opnieuw opengesteld door Wethouder Jacqueline van Burg.

INFORMATIE
Zuidwellebrug
Zuidwellestraat/Houwersweg
Zierikzee
artikel geplaatst: 15-07-2007
laatst gewijzigd: 29-01-2021

Share by: