Neem contact op
Postbus 115
4300 AC  Zierikzee

ZIERIKZEE-MONUMENTENSTAD


molen 'den Haas' 

Molen 'De Haas' op het Bolwerk is de oudste van de twee molens die Zierikzee rijk is. De molen is voorzien van een eenvoudige baard die donkergroen geverfd is, wit afgebiest met de opschriften 'Anno 1727' en 'Den Haas'.

Een opvallend detail is dat de plooistukken van het bovenwiel blauw zijn geverfd, terwijl het bovenwiel in de andere molen, molen 'de Hoop' Bordeauxrood is geverfd. De molen heeft nooit een wiekverbetering ondergaan.


GEVELSTEEN

Boven de ingang zit een fraaie gevelsteen met daarop een afbeelding van een haas met de tekst:

Den (afbeelding haas) Haas

Kornelia Blom En iakomina De
Kok met haar Tween, Leyden
den Eersten En Tweeden Steen
Den 20 maart even als men
1727 Schreven, Willem Van
Schelven En Gysbregt Blom

DE EERSTE MOLEN
Rond 1600 werd op het Bolwerk een standerdmolen gebouwd, die in 1723 is gesloopt. In 1726 vroegen de eigenaren van de standerdmolen 'De Flesse', die ook op de wal stond bij de Karnemelksvaart, eveneens toestemming voor sloop om ter plaatse een nieuwe molen te bouwen. Willem van Schelven en Gysbregt Blom werden de eerste eigenaren van de in 1727 gebouwde stenen korenmolen 'Den Haas' .


In 1763 volgde Izak van Schelven zijn vader op. Diens zoon Johannis nam de molen in 1799 over en in 1821 diens zoon Izak. De uit Goes afkomstige Francois Jan van Schaverbeeke verwierf de molen in 1840 en in 1855 Pieter Luteyn uit Zuidzande. Uit diens nalatenschap kreeg dochter Suzanna de molen, waarop haar echtgenoot Pieter Aalbregtse van 1855 tot 1893 molenaar was. Zoon P. Aalbregtse Jr. verkocht de molen in 1898 aan het echtpaar Elisabeth Snaauw en L. van Oeveren. Haar zoon H. van DijkeHzn. uit het eerste huwelijk erfde de molen in 1902 en in 1950 diens zoon J.J. van Dijke.

GEBRUIK MOTOR
Tot 1953 werd regelmatig gemalen met twee koppel 16der blauwe en kunststenen en een koppel Franse stenen met een diameter van 1.45m. Op de eerste zolder werden een (in 1967 verwijderde) centrifugaalbuil, mengmachine en graanreiniger aangedreven door een 5 PK elektromotor. Ook de elevator met windaandrijving verdween toen, evenals de bijzondere in ijzer opgetrokken rosmolen die in de naburige schuur een hakselmachine aandreef. Een 45 PK hulpmotor zorgde bij windstilte voor aandrijving van de machines.

RESTAURATIE
In 1966 verkocht Van Dijke zijn molen aan W.M. Dekker uit Nijmegen, die dit reeds vervallende monument als weekendverblijf ging gebruiken. Aan onderhoud van het buitenwerk werd verder niets meer gedaan.

In juli 1983 werd de molen, waarvan de toestand inmiddels gevaarlijk voor de omgeving werd, grotendeels onttakeld: de roeden werden doorgeslepen en de staart verwijderd. Een stenen romp met een bouwvallige kap en stelling bleef over. Het binnenwerk bleef al die tijd in behoorlijke staat bewaard.

Onderhandelingen tussen gemeente en eigenaar hadden aanvankelijk geen resultaat. In 1984 ging de eigenaar akkoord met de f 60.000,- die de gemeente hem voor de molen bood. Daarna moest een grote restauratie worden voorbereid.


Restauratie betekende hier: nieuwe kap, roeden en stelling, terwijl ook het metselwerk grondig werd nagelopen. Bijzonder fraai werd de kap, die gedekt werd met eiken schaliën. Sinds de restauratie is de molenveelvuldig draaiend te zien waarbij soms wordt gemalen.

BELASTING
Vanaf de bouw in 1727 tot de invoering van de grondbelasting in 1870 was de moleneigenaar jaarlijks een accijns van f 9,- (met een vrijstelling voor de eerste 20 jaar) verschuldigd aan de huidige eigenaar, de gemeente. Daarna werd tot eind 1963 f 7,20 betaald, welk bedrag in het kader van herverkaveling is afgekocht.

Vroeger werd al het op de molens gemalen graan gemerkt om belastingontduiking te voorkomen. Commiezen kwamen met de toenmalige veerdienst naar Schouwen-Duiveland voor controle. Dankzij een tussen de veerdienst en de molenaars, zeker die van Den Haas, die het dichtst bij de haven stond, afgesproken seinsysteem wisten ze maar zelden een molenaar te betrappen!

Voor meer informatie over de molen zoals omwetelingen en constructie verwijzen we je heel graag naar de website molendatabase.nl.


bron: bewerkte tekst molendatabase.nl

OPENINGSTIJDEN
De molen draait vaak op vrijdag en is dan te bezichtigen.

Molenaar: Jeroen van Dijke.


MEER INFORMATIE
- molen 'de Hoop'
- verdwenen molens
- molendatabase.nl
- Rijksmonumenten




Share by: