Begin jaren negentig van de vorige eeuw bleek dat de steenbekleding van veel dijken niet meer aan de veiligheidseisen voldeed. Tijdens een fikse storm met zware golfaanvallen konden de stenen of betonblokken losslaan; de steenbekleding was te licht. Hoewel er nooit sprake was van direct gevaar, was dit toch aanleiding om in 1997 projectbureau Zeeweringen op te richten. Het projectbureau is een samenwerkingsverband van Rijkswaterstaat en waterschap Scheldestromen. Er is ruim 800 miljoen euro gereserveerd voor het project. In 2015 moet het projectbureau in totaal 325 kilometer dijkbekleding hebben versterkt. Alle Zeeuwse dijken voldoen dan aan de huidige veiligheidsnorm. Daarmee wordt veilig, super veilig. 

Het meeste werk aan de dijken vond plaats tussen 1 april en 1 oktober. Buiten deze periode is het stormseizoen, en dan is het te gevaarlijk om een dijk open te breken. Andere werkzaamheden zoals voorbereiden, afronden of een extra laag op de bestaande steenbekleding aanbrengen konden in die periode wel gewoon doorgaan. In Zierikzee werd in februari 2013 langs het Havenkanaal een deel van de dijk opgehoogd. 

Wandelen, fietsen, duiken of vissen; dijken zijn populaire plekken om te recreëren. Bovendien leven er verschillende dieren en groeien er planten. Tijdens de uitvoering van het werk werd zo goed mogelijk rekening gehouden met de omgeving. Uiteraard was dit soms lastig, vooral als de belangen tegenstrijdig zijn. Vogels willen in het voorjaar alle rust om te broeden, terwijl recreanten in de zomer willen genieten van het strand en de zee. Het projectbureau heeft regelmatig overlegd met gemeenten, natuur- en milieauorganisaties, omwonenden, bedrijven in de omgeving en andere belanghebbenden. 

Zierikzee heeft een lang dijktrajact van ruim vier kilometer. Het werk loopt vanaf het strandje bij Borrendamme langs de Cauwersinlaag. Levensstrijdweg en het Westelijk Havenhoofd tot en met de zwaaikom in het Havenkanaal. In dit dijktraject is verschillende nieuwe steenbekleding gekomen. Tussen Borrendamme en de Cauwersinlaag werden nieuwe betonzuilen geplaatst. In de rest van het traject zijn nieuwe betonzuilen boven de gemiddelde hoogwaterlijn gekomen. Op het deel eronder werd oude steenbekleding overlagen met breuksteen ingegoten met asfalt. Dit asfalt werd afgestrooid met lavasteen. Lavesteen is heel poreus, waardoor wieren er zich goed op kunnen hechten. Helemaal onderaan de dijk werd een nieuwe kreukelberm aangelegd. 

Op verzoek van het waterschap werd ook een kruinverhoging en dijkverbreding uitgevoerd. De eerste 450 meter dijk langs het kanaal (vanaf het Havenhoofd tot net in de zwaaikom) was niet hoog genoeg. De dijk werd hier verhoogd van 5,30 naar 7,00 meter. De rest van het Havenkanaal wordt minder zwaar belast. Hierdoor was een verhoging hier niet nodig. Langs het Havenkanaal werd ook een nieuw onderhoudspad aangelegd. Vanwege ruimtegebrek is er in de bestaande situatie niet overal een buitenberm. Het waterschap stelde het nieuwe pad open voor recreatie.

Normaal gesproken worden een havendam of nol die uitsteekt niet versterkt. Een primaire waterkering wordt dan achterlangs in de vorm van een verborgen glooiing aangelegd. Het Westelijk Havenhoofd werd wel versterkt, omdat deze bescherming biedt voor het hele Havenkanaal. Een sterke havendam zorgt namelijk voor een minder zware belasting van het kanaal. Het Havenhoofd kreeg een nieuwe steenbekleding van betonzuilen en een overlaging van breuksteen met asfalt en lavasteen. Het bestaande muurtje van basalt en de palenrij aan het einde van de dam bleven behouden. 

Klei, betonzuilen, breuksteen en asfalt; voor een dijkversterking is veel materiaal nodig. Vanwege de verkeersveiligheid en om omwonenden te ontlasten, werd dit grotendeels met schepen aangevoerd. 95% van alle transporten vond plaats over water. Loslokaties waren de ingang van het Havenkanaal en bij de Cauwersinlaag. Helaas kon niet alle transport over water. Asfalt moet namelijk warm worden vervoerd in speciale vrachtwagens.

Zierikzee is een populair fietsgebied. Op en rondom de dijk fietsen veel mensen. Er wordt een nieuw onderhoudspad aangelegd langs het havenkanaal dat door het waterschap wordt opgengesteld voor recreanten. Dit is goed nieuws voor fietsers, want zij kunnen nu vanaf Zierikzee langs het havenkanaal fietsen en daarna richting het westen langs de Oosterschelde. 

Naast dijkversterking vond er in 2013 ook de herinrichting plaats van het natuurgebied ten noordwesten en zuiden van Zierikzee: landinrichting Schouwen-Oost. Dienst Landelijk Gebied (DLG) voerde deze uit in opdracht van de provincie Zeeland. De natuur werd in ere hersteld, de verkeersveiligheid verbeterd en er kwamen nieuwe voorzieningen voor recreanten. 

Er werd een gebied van 225 hectare brakke natuur aangelegd. Het gebied werd omgevormd tot een krekensysteem, van nature een ideaal leefgebied voor dieren zoals de noordse woelmuis en de stern en planten zoals het schorrekruid. Het gebied onderging een ware metamorfose. Binnen enige jaren zullen de kreekoevers in de nazomer knalrood kleuren doort het zeekraal. Een spectaculair Zeeuws decor. 

De Weldamseweg is verlegd daar de zuidkant van de Levensstrijddijk. Voor de aanleg van de bermen van de nieuwe weg werd grond gebruikt uit het natuurgebied. De inrichting van het natuurgebied startte in het najaar van 2013. De graafmachines, dumpers en werklui hebben ongeveer anerhalf jaar werk gehad.

Door werkzaamheden te combineren en op elkaar af te stemmen werd veel geld bespaard. Zo werden in het gebied tijdelijke depots (voor dijkverzwaring) gemaakt die later werden ingericht als natuur. Een deel van het gebied wordt toegankelijk voor recreanten. Om optimaal van de natuur te kunnen genieten worden speciale voorzieningen anagelegd: wandel- en fietspaden met uitkijkschermen en bankjes. Bovendien werd een buitendijkse onderhoudsweg aangelegd, die na de werkzaamheden werd opengesteld voor fietsers. 

Verder wordt ope en slimme, innovatieve wijze omgegaan met de waterhuishouding. Het gebied rond de Boerenweg werd gekoppeld aan die van de Levensstrijdweg, waardoor er retentie kan plaatsvinden. Dit houdt in dat het natuurgebied bij veel regen als buffer kan dienen. Hierdoor worden omringende landbouwgronden en delen van Zierikze ontlast.

(bewerkte tekst en foto's: projectbureau zeeweringen)

Voor meer informatie:

www.zeeweringen.nl/dijktrajecten/zierikzee/  

www.schouwen-oost.nl