Neem contact op
Postbus 115
4300 AC  Zierikzee

ZIERIKZEE-MONUMENTENSTAD


varreput

Varreput
'Verrekespit' door de Zierikeeënaars genoemd. 

SPOELPUT LAKENNIJVERHEID
Aan de noordzijde van de Sint Lievensmonstertoren stond een lakenhal waarin 20 stallen. In 1340 werden deze stallen uitgebreid tot 40. Waarschijnlijk doordat de oude 20 stallen werden opgesplitst. In die hal moesten de lakenarbeiders hun producten uitstallen om de kwaliteit ervan te laten keuren. Het Zierikzeese laken genoot een zekere reputatie door haar kleurvastheid die waarschijnlijk te danken was aan de gebruikte meekrap.

De meekrapcultuur schijnt al in 1270 in gebruik te zijn geweest. De meekrap is een 3-jarig gewas. In zogenaamde Meestoven werden de planten gedroogd en werden de wortels vermalen tot een rode kleurstof. Deze bedrijfstak stond als zeer riskant bekend in verband met de hevige prijsschommelingen. In 1457 kwam er een voorschrift op de productie en verwerking van mee, maar allang daarvoor moeten er al bepalingen hebben bestaan. Sinds 1531 moest alle Schouwse mee in Zierikzee worden gekeurd. Dankzij de strenge controle kreeg zij de naam de beste Meekrap van de Nederlanden te zijn, speciaal die uit Poortambacht. De beschermheilige van het gilde der meereders was Sint Lieven, de schutspatroon van de stad.

Het textielbedrijf speelde zich af in de omgeving van de Balie. Behalve de lakenhal bevond zich daar de vul- of volwelle (tegenwoordig Varreput), waarin de vollers uit de "Volrestrate" (tegenwoordig Weststraat) de stoffen soepel maakten. Voordien zal het wel een "vate" zijn geweest, waarin de paarden van de graaf gedrenkt werden. De nabij gelegen Raamstraat heet zo naar de ramen waarop de weefsels werden uitgespannen en ook de straat, de Wevershoek, past in dit kader.

De lakennijverheid werd behalve door het privilege van 1305 ook beschermd door een invoerverbod van vreemde lakens. Er werd een uitzondering gemaakt voor doorvoer naar Noorwegen, Pruisen en elders, mits de stof in Zierikzee geverfd, geschoren of gerekt mocht worden. 

Later kreeg de Varreput de functie van brandput, waterreservoir en drenkplaats voor paarden en vee. 

RESTAURATIE
De Varreput werd in 1988 voor bijna 400.000 gulden grondig gerestaureerd. Zeventig procent van de kosten werd betaald door het Rijk en voor 25 procent door de toenmalige gemeente Zierikzee. Voor dat geld werd de oude waterput voorzien van een waterkerende wand van betonnen elementen. Die ligt onder de grond aan drie kanten buitenom de huidige muren om de gronddruk op te vangen. Niet aan de kant van de Weststraat omdat de muur van de put daar dikker is en dieper gefundeerd. 
Bij deze restauratie kreeg de originele muur aan de kant van de Balie een nieuwe fundering en zijn stukken van de muur vervangen. Hiervoor werden steentjes uit oude gebouwen in Noord-Holland gebruikt die oorspronkelijk werden gebakken in fabriekjes langs de Vecht. Het zijn grauwpaarse dunne steentjes die veel voorkomen in de muur. Maar ook IJsselsteen en moppen zijn gebruikt. Eigenlijk kun je elke restauratie in de muur terugvinden. 
Die muren zijn dus 4,15 meter hoog, waarvan een klein stukje van de muur aan de bovenkant is te zien. 
Het water dat in de Varreput staat is in het midden op het diepste punt ongeveer drie meter diep. 
De kosten van de restauratie van de muurtjes bedroeg 25.000 gulden. 

VISWATER
De bodem van deze waterput bestaat uit grondwater en regenwater en houdt zichzelf in evenwicht en schoon. Voor de jeugdige visser is de Varreput een leuk viswater. In het water zwemt voorn en karper.

In september 2023 bleek dat de vissen in de put massaal dood gingen. Omdat het water wat lager stond dan gebruikelijk heeft de gemeente de Varreput aangevuld met water uit het Zoommeer. Het water uit dit meer wordt daar altijd voor gebruikt. Ondanks de aanvulling met dit water bleef de vissterfte aanhouden. De gemeente laat in samenwerking met het Waterschap onderzoek doen naar de waterkwaliteit.

In 1972 werd de Varreput bijgeschreven in het register van beschermde monumenten. 

INFORMATIE
Varreput
Balie, 4301 GZ Zierikzee (hoek met Weststraat)

Share by: