Neem contact op
Postbus 115
4300 AC  Zierikzee

ZIERIKZEE-MONUMENTENSTAD


Lutherse kerk

Lutherse kerk buitenzijde
Vraagt Gij, Aanschouwers, wie dit huis heeft uitgebreid? ´t Is Hemels liefde en gunst der Achtbare Overheid. Zo begint het opschrift boven de toegang van de Lutherse kerk aan het Gat van West Noordwesten. De Lutherse gemeente dankt haar ontstaan aan het feit dat Zierikzee een belangrijke koopvaardijvloot had. Op de schepen voeren veel Scandinaviërs, die Luthers waren. Aanvankelijk kwamen zij bij elkaar in een herberg ‘de Noorse hemel (?)’ aan de Verrenieuwstraat. Uit deze kleine groep ontstond een gemeente die in 1713 een kerkgebouw kreeg toegewezen. Voorheen was het de Schotse kerk, wat een restant zou zijn van het kasteeltje van Adolf van Kleef, heer van Ravenstein en Dreischor. Zijn eerste residentie. Het Hof van Kleef wordt als woonplaats van Adolf voor het eerst vermeld in 1445. De grond waarop het gebouwd is, behoorde waarschijnlijk al lange tijd (voor 1300) tot het geslacht van de graven van Kleef. De naburige Ravestraat zou hier ook zijn naam aan ontlenen.
Lutherse kerk. foto Zierikzee-Monumentenstad.nl
In 1729 kreeg de gemeente haar eerste predikant, Ds Paul Schuman, een Duitser van geboorte. De Noorse zeelieden die hier kerkten, schonken in 1743 de galerij en in 1736 was de fraaie koperen kroon die door Johannes Specht in Rotterdam was gemaakt, al aangebracht. Johannes Specht vervulde enkele
bescheiden functies in de Lutherse gemeente van Rotterdam. Het kerkgebouw moest vanwege de groei van de gemeente herhaaldelijk worden verbouwd. 
Met de vergroting werden op het dak speciale leliepannen aangebracht en werden er twee loden zwanen op het dak geplaatst. Er werd een consistorie aan de kerk gemaakt. Hiervoor werden er twee huisjes van het St. Jacobs ( vissers-)gilde geruild met, de tegenover de kerk liggende consistorie.
In 1763 werd het avond- ( nagt)maals gereedschap uitgebreid en in 1773 kreeg de kerk van Ds Baum, een geziene Lutherse predikant, een zilveren broodschaal voor het avondmaal ten geschenke.
In 1807 werd de klok in de galerij aangebracht. Een mooie bijbel anno 1702 met zilveren sloten en beslag siert thans de kansel.
Lutherse kerk gevelsteen. foto Zierikzee-Monumentenstad.nl
De huidige vorm kreeg het in 1755. Het stadsbestuur wilde de gemeente helpen. Goede zeelui waren immers van belang voor onder andere de koopvaardij. Daarom verklaarde de stadsregering zich bereid het onderhoud van het exterieur van de kerk voor haar rekening te willen nemen. Daar waren de Luthersen dankbaar voor en het opschrift getuigt daarvan. De bepaling geldt nog steeds zodat er geen aanleiding is de tekst te wijzigen. Op 24 juli 1755 werd de eerste steen gelegd door de 13-jarige Pieter Abraham de Jonge, het zoontje van de burgemeester. Een gedenksteen in de zijgevel herinnert aan deze gebeurtenis.
Lutherse kerk. Orgel. foto Zierikzee-Monumentenstad.nl
ORGEL
Op 18 januari 1756 volgde een feestelijke ingebruikneming. Het interieur werd in de loop van de jaren verfraaid, onder meer met een Lodewijk XV-orgel met een mooie gebeeldhouwde zwaan. Dit orgel werd gebouwd in 1778 door de Leidse orgelmaker Mittenreijter en geschonken door kerkenraadslid Gerrit Holmann. In 1962 werd in de oude orgelkast een nieuw instrument geplaatst door de Zweedse orgelbouwer Olof Hammarberg. In de jaren 1957 – 1960, 1990/1991, 2007/2008 werd de kerk gerestaureerd.
Lutherse kerk zwanen foto Zierikzee-Monumentenstad.nl
DE ZWANEN
Boven op het dak staan twee zwanen, waaraan de kerk haar bijnaam dankt: de kerk met de zwaantjes. De zwaan is het symbool van de Duitse reformator Luther. De Boheemse kerkhervormer Johannes Hus voorspelde toen hij naar de brandstapel werd geleid: `Ik word gebraden als een gans (Hus betekent gans), maar na mij komt een zwaan, die de dood zal ontvluchten.` Met die zwaan werd Luther bedoeld.
Op een Hervormde kerk staat overigens een haan (Petrus) terwijl Rooms Katholieke kerken zijn uitgerust met een kruis. Op de vroegere synagoge aan de zuidzijde van de Meelstraat staat nog als windvaan de leeuw van Juda met een Davidster tussen de voorpoten.

INFORMATIE
Evangelisch-Lutherse Gemeente Zierikzee-Zeeland
Gat van West Noord Westen 1
4301 BD Zierikzee
 

Share by: